LOKAL TÜMÖR TEDAVİSİ VE ABLASYON
Radyofrekans ablasyon (RF ablasyon) ve Mikrodalga ablasyon (MW ablasyon) İle Tümör Tedavisi
Radyofrekans ablasyon (RF ablasyon) veya Mikrodalga ablasyon (MW ablasyon); görüntüleme eşliğinde ciltten girilerek tümör içerisine bir iğne yerleştirilerek tümörlerin tedavi edildiği yöntemlerdir. Her iki yöntemde de farklı enerji kaynaklarında ve şiddetinde ısı oluşturularak tümör hücrelerinin ortadan kaldırılması hedeflenir. Bu yöntemler cerrahi riski yüksek ve belli boyutları aşmamış tümörlerde oldukça etkili yöntemler olup sonuçları cerrahi ile eş değerdir.
Radyofrekans ablasyon, malign karaciğer tümörlerinin tedavisi için efektif bir lokal tedavi yöntemidir. Yapılan çalışmalarda, erken evre hepatoselüler kanser (HCC, hepatoma) tedavisinde cerrahi rezeksiyon ile RF ablasyonun kıyaslandığında benzer ortalama yaşam süreleri sağladığı görülmüştür. Lokal tümör progresyon insidansı RF ablasyonda biraz daha yüksektir.
İşlem nasıl yapılır ? Ablasyon yöntemleri arasında fark var mıdır?
RF ablasyon veya mikrodalga ablasyon ultrason ve/veya tomografi kılavuzluğunda sedasyon ile genel anesteziye ihtiyaç olmadan yapılabilir. İşlem öncesi hastanın kanama parametreleri kontrol edilir ve işlem 8 saatlik açlık sonrası yapılır. Damar yolu açılır ve anestezi tarafından sedasyon sağlanır. (Bilinç anestezisi denilen yöntemle entübasyon yapılmaz, genel anestezi değildir, kısa etkili anesteziklerle işlemin ağrısız ve konforlu tamamlanması sağlanır.) Girilecek alan steril olarak hazırlanır ve ablasyon yapılacak tümörün lokalizasyonuna göre hastaya pozisyon verilerek sedasyon ve lokal anestezi sonrası girilebilecek en güvenli yoldan (ana damar ve safra yolları korunarak ve uzak durularak) genellikle ultrason rehberliğinde lezyonun merkezine RF veya mikrodalga probu yerleştirilir. Lezyon derin yerleşimli ve ultrason ile girilecek alan net olarak değerlendirilemiyorsa BT rehberliğinden yararlanılır. Lezyonun boyutuna göre prob aktif uç veya ablasyon süresi ayarlanır. Lezyon ve çevresinde yaklaşık 1 cm normal parankim alanı ablate edilir. Lezyon boyutu büyük olduğunda birden fazla iğne ile girilerek daha geniş ablasyon zonu elde edilmeye çalışılır. İşlem ultrason ile gerçek zamanlı olarak takip edilebilir. Her bir ablasyon işlemi en fazla yaklaşık 10-15 dakika sürer; tüm işlem süresi lezyon yeri ve boyutuna göre değişmekle beraber ortalama 1 saat olup 3 saati geçmez. Daha sonra girilen iğne trasesi ablate edilerek işleme son verilir. İşlem sonrası dikişe ihtiyaç yoktur. Ağrı kontrolü için gerek duyulursa ağrı kesici verilir. Hasta işlem sonrası anestezinin etkisinin geçmesini müteakip evine gidebilir. Ancak biz kurumumuzda bir gece hastanede gözlemi tercih ediyoruz. Olguların çok küçük bir kısmında bir haftaya kadar devam eden ağızdan ağrı kesicilerle düzelen minimal işlem sonrası ağrı olabilir. Major bir karaciğer cerrahisinden beklenen yanıt, genel anestezi verilmeden çok düşük bir mortalite ve morbitite oranı ile sağlanmış olur; hasta çok kısa sürede normal yaşamına devam edebilir.
Mikrodalga ablasyon, kısa ablasyon süresinde daha yüksek intratümöral ısı oluşumu sağlar, daha geniş ablasyon zonu oluşturur ve damara komşu lezyonlarda RF ablasyonda görülen tümörün yanmaması problemi daha nadir görülür. Bazı merkezlerde RF yerine mikrodalga ablasyon ilk tercih edilen ablasyon yöntemidir. Mikrodalga ablasyon daha büyük boyutlu tümörlerde de etkilidir.
Kryoablasyon bir diğer lokal tümör tedavi yöntemidir. Sıcaklık yerine soğutma ve buz topu ile tümör tedavisine imkan vermesi nedeniyle işlem esnasında BT ve MR’da ablasyon zonunun daha ayrıntılı izlenebilmesi önemli bir avantajdır. İşlem sonrası daha az ağrı olması da avantajıdır. Ancak geniş ablasyon zonu için birden fazla prob ile giriş yapılması gerekliliği, işlem süresinin uzun olması ve diğer yöntemler kadar yaygın olmadığı için daha pahalı olması dezavantajlarıdır.
Ciltten ulaşımın zor olduğu bazı olgularda ablasyon işlemi laporoskopik veya intraoperatif olarak da cerrahi ekiple birlikte genel anestezi ile yapılabilir.
Lokal ablasyon tedavileri hangi tümörler için uygundur?
Karaciğerin primer tümörü (karaciğerin kendisine ait tümörü: HCC veya hepatoma)
Karaciğer metastazları (başka bir odaktan karaciğere yayılım)
Primer veya metastatik akciğer tümörü (hilus lokalizasyonlu kitleler dışında)
Böbrek tümörleri
Kemikte osteoid osteoma gibi iyi huylu tümörlerde kesin tedavi amaçlı, metastatik tümörlerde ağrıyı ortadan kaldırmak gibi palyatif amaçlı
Tiroidde iyi huylu büyük boyutlu nodüllerde veya cerrahi uygun olmayan nüks tiroid kanserlerinde
Uterusda myomların tedavisinde
RF veya mikrodalga ablasyon hangi hastalarda uygundur?
Cerrahi ve anestezi riski yüksek hastalarda RF ablasyon uygun bir alternatiftir. Hastada kanama diatezi yok ise veya düzeltilebilirse genel olarak hasta tedavi için uygundur. Lezyonların sayı, boyut ve yerleşimine göre RF veya mikrodalga ablasyon yöntemlerinden birisi kullanılır. Karaciğerde 3 cm ve altında 4 lezyon (mikrodalga ablasyon ile 5 cm ve altında tümörler güvenle tedavi edilebilir)
Böbrekte 3 cm altında solid tümör (cerrahi kontraendikasyon var ise)
Cerrahi olarak tümöre ulaşılması zor olgular
Kullanılan ilaçlar nedeniyle cerrahinin yüksek riskli olduğu olgular
Cerrahi olarak tümörün çıkarılması sonrasında kalan karaciğer rezervinin yetersiz olabileceği olgular
Kemoterapiye cevap vermeyen karaciğer tümörleri veya cerrahi sonrası tekrarlayan tümörler
Cerrahi olarak çıkarılması zor, farklı yerlerde çok sayıda küçük boyutlu tümör olması durumunda
Tekrarlayan karaciğer tümörlerinin lokal tedavisi için
Hazırlık için nelere dikkat etmek gerekir?
Alerji hikayesi bilinmeli (lokal veya genel anestezik, kontrast madde ve diğer ilaçlara alerji var mı?)
Aspirin ve diğer kan sulandırıcılar kesilmeli
Üre, kreatinin gibi böbrek fonksiyon ve hemogram, INR gibi kan testleri
Kadın hastalarda hamilelik ihtimali varsa bildirilmeli
Bir gece öncesinden yeme ve içme kesilmeli
İşlem sonrası neler yaşanabilir ve takip nasıl yapılmalıdır ?
İşlemden hemen sonra anesteziye bağlı hafif bir sersemlik hissi ve uyku hali olabilir.
Ağrı kesiciyle düzelen ağrı olabilir.
İşlem genel anestezi ile yapıldı ise entübasyona sekonder boğazda hafif ağrı ve yanma olabilir.
İşlemden hemen sonra veya 1 ay içerisinde ilk kontrol kontrastlı MR veya BT tetkiki alınır. (Rezidü tümör veya işleme bağlı komplikasyon olup olmadığını ortaya koymak için)
Daha sonra 3 ay - 4 ay aralıklarla kontrol görüntüleme yapılır. (Yeni gelişebilecek tümörleri saptamak amacıyla)
Görüntüler tercihan işlemi yapan girişimsel radyolog tarafından veya tümör tedavisine ait değişiklikleri yorumlayabilecek tecrübede başka bir radyolog tarafından değerlendirilmelidir. Yeterli tecrübe olmadığında işleme sekonder nekroz veya kanama tümör olarak raporlanabilir.
RF veya MW Ablasyon tedavilerinin avantajları nelerdir?
RF veya MW Ablasyon tedavisi cerrahi rezeksiyona uygun olmayan karaciğerin kendisine ait tümörlerinde ve başka organdaki bir tümörün karaciğere yayılımı olan olgularda etkili bir tedavi yöntemidir.
Yapılan çalışmalarda ablasyonla tedavi edilen olguların yarıdan fazlasında tekrarlama olmadığı görülmüştür. Küçük boyutlu karaciğer tümörlerinin tamamen ortadan kaldırma başarısı % 85’in üzerinde olup cerrahi sonuçlarla kıyaslanabilir düzeydedir.
Tedaviye bağlı ciddi komplikasyon oranı çok az olup işlem sonrası yakınmalar cerrahiden daha azdır.
Ablasyon tedavisi tekrarlayan tümörlerde defalarca yapılabilir.
Ciltten görüntüleme eşliğinde yapılan perkütan ablasyon tekniği minimal invazivdir, çok az komplikasyon görülür ve hastanede kalmayı dahi gerektirmeyebilir.
Ablasyon görece olarak hızlı bir işlem olup iyileşme de hızlıdır, ilave kemoterapiye ihtiyaç duyulacaksa hemen başlanabilir.
Ablasyon diğer tedavi seçeneklerinden daha ucuzdur.
Cerrahi insizyon ve dikiş gerektirmez, bistüri ile yalnızca iğnenin gireceği küçük bir çizik atılır.
RF veya MW Ablasyon tedavilerinin riskleri nelerdir?
Ciltten giriş yapılan her işlemde enfeksiyon riski olabilir. Antibiyotik tedavisi gerekecek enfeksiyon riski 1/1000’den azdır.
Tedavi yerine bağlı olarak kısa veya nadiren uzun süren omuz ağrısı olabilir; birkaç hafta sonrasında düzelebilen safra kesesi inflamasyonu, safra yolunda tıkanmaya neden olabilen safra yolu hasarı veya barsaklarda ısıya bağlı hasar gürülebilir
Kabaca ¼ olguda görülen işlemden 3-5 gün sonra ortaya çıkan ve 5 gün içerisinde kaybolan grip benzeri semptomlarla giden post-ablasyon sendromu görülebilir. Çok nadiren de 2-3 hafta şikayetler sürebilir; ateş ve diğer semptomları kontrol etmek için parasetomol veya ibuprofen oral yoldan kullanılabilir
Bazı olgularda kendiliğinden duran kanama görülebilir; kanama çok şiddetli olursa kan transfüzyonu veya cerrahi gibi ilave işlemlere ihtiyaç olabilir
Safra kesesi, safra yolu, diafragma ve barsak segmentleri gibi karaciğere yakın dokularda yaralanma görülebilir. Bu oran %3-5 olmakla beraber; olduğunda cerrahi gerektirir. Bu komplikasyon riski tedavi edilen tümörün karaciğer içerisindeki lokalizasyonu ile ilgilidir.
%1’den az olguda tedaviden 3-4 hafta sonra tümör ablasyon alanında abse gelişebilir. Karaciğer absesi tüp drenajı ve antibiyotikle tedavi edilir; daha önceden safra yolu ameliyatı geçirmiş ve safra yolu ile barsak arasında ilişki olan olgularda karaciğer abse riski daha fazladır
Hamilelik ihtimali olan kadınlar doktoru uyarmalıdır
İşlemde radyasyon da verilebilir, ancak işlemin faydası ile kıyaslandığında radyasyon konusu çok önemli değildir
Ablasyon sonrası şiddetli ağrı çok nadirdir; ancak olursa birkaç gün sürebilir ve narkotik analjezik gerekebilir.
RF ablasyon veya MW ablasyonun sınırlılıkları nelerdir?
Ablasyonla ortadan kaldırılabilecek tümör doku hacmi mevcut ekipmanla sınırlıdır.
Ablasyon mikroskobik boyutlu tümörleri ortadan kaldıramaz ve sonradan tümör büyümesini engellemez.
UYARI NOTU: Burada verilen bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Bu bilgilendirme kesinlikle hekim tarafından yapılacak muayene ve teşhis koyma yerine geçmez ve tedaviniz yalnızca bu bilgilendirme ile yapılamaz. Size uygun tedavi hekim veya hekimleriniz tarafından; muayene, laboratuvar, görüntüleme ve/veya patoloji bulgularınız eşliğinde ayrıntılı bir değerlendirme sonrasında düzenlenecektir.
https://www.instagram.com/p/B9Y2V8rpJpR/?utm_medium=copy_link
https://www.instagram.com/p/CNUwuZCLDge/?utm_medium=copy_link